SSD'ye Defrag yapılır mı?

SSD yani Katı Hal Sürücülerine Defrag yapılır mı yapılmaz mı? Bu konuda biraz kafa karışıklığı var. Kafaların karışması da son derece normal. Teknoloji ilerledikçe bası soruların cevapları da değişiyor. Bundan bir kaç sene evvel doğru olan bir bilgi artık günümüzde yanlış olabiliyor.

Defrag nedir?

Defrag kısaca disk birleştirme olarak tanımlanır. İşletim sistemimiz dosyaları diskin üzerindeki dosya sistemine yerleştirir. Zamanla disk üzerinden dosya sildikçe dosya blokları arasında boşluklar oluşur. Disk içindeki veriler, boş alanlarla birlikte şu şekilde görselleştirilebilir:

Görüntü Windows XP sistemden alınmış bir defrag (disk birleştirme) görüntüsüdür. Burada gri alanlar boş alanları temsil eder. Yeşil alanlar dolu, yani dosya olan alanlardır. Kırmızı alanlar ise defrag edilmiş alanları ifade ediyor.

Disk üzerinde yazma, silme işlemlerinden sonra yukarıda görüldüğü gibi dosyalar arasında boş alanlar oluşur (gri). 

Defrag işleminde amaç bu boşlukları ortadan kaldırmaktır. Bu diske yeni bir dosya kopyalandığında eğer aradaki gri alanlar yeterliyse dosya o alana kopyalanır. Örneğin bu alanların toplam boyutu 2GB diyelim. Siz diske 4GB boyutunda bir film dosyası kopyalarsanız 2GB aradaki boşluklara diğer kalan boşluklara kopyalanır. Dosya parçalanarak farklı disk bölümlerine kaydedilir. Eski mekanik diskler (HDD) bu veriyi şu şekilde okur:

Yukarıda hareket eden parça bir HDD kafasıdır ve okuma işlemini yapar. Ortada dönen ve CD ye benzer plakalarda verilerin kaydedildiği alanlardır.

HDD üzerinde veriler ne kadar parçalı kaydedilirse disk kafası o kadar fazla hareket eder bu da diskin yavaşlamasına, verinin yavaş okumasıne sebep olur.

Defrag işlemi bu durumu en aza indirmek için yapılır. Disk üzerinde bulunan parçalanmış dosyalar birleştirilir, yine disk üzeri veri blokları arasındaki boşluklar ortadan kaldırılır. Normal diskler yani HDD için defrag önemli bir kavramdır.

SSD defrag yapılır mı?

Bu sorunun cevabı evet. SSD'ye defrag yapılır. İlk çıkan SSD disklerin ömrünü kısaltmamak adına defrag önerilmiyordu. Günümüzdeki SSD'lere defrag yapılabilir. Fakat Windows 10 kullanıyorsanız SSD diske defrag yapmanıza gerek yoktur. Windows bu işi halleder. Size bir iş bırakmaz. Yani Windows kullanıyorsanız bunu düşünmenize gerek yok.

SSD'ler geleneksel diskler gibi çalışmaz.  Windows işletim sistemi SSD'leri belirli aralıklarla otomatik olarak defrag yapar.

SSD disklerde bir de Trim denilen bir kavram vardır. Mekanik disklerde (HDD) bir dosya sildiğiniz zaman o dosya fiziksel olarak silinmezdi. Sadece o dosyanın sahip olduğu adres bilgisi silinirdi ve dosyanın olduğu alan boş kabul edilirdi. Disk içindeki okuma yazma kafası o alanı boş kabul eder, işletim sistemi de adres bilgisi silinen dosyası bize göstermez. Mekanik disklerde bir dosyanın üzerine başka bir dosya yazmak mümkündür. Yani dosya fiziksel olarak oarada olsa bile üzerine yazılabilir. O alanın tamamen boş olmasına gerek yoktur.

SSD disklerde durum farklıdır. Verinin tamamen temizlenmesi gerekir. Yani HDD'de olduğu gibi sadece silinen dosyanın adres bilgisinin silinmesi yeterli olmaz. SSD diskte dosyanın adresi silindiği halde disk üzerinde bulunan dosyaların olduğu alanlara tekrar yazılamaz. Trim komutu burada devreye girer. İşletim sisteminin desteğiyle bu verilerin olduğu hücre bloklarını tamamen temizler.

TRIM, SSD diskin ömrünü uzatır ve SSD'nin daha iyi bir performans göstermesini sağlar. Trim özelliği Windows tarafından otomatik olarak etkinleştirilir.

Trim, Retirim gibi işlemler Windows tarafından otomatik olarak gerçekleştirilir.